ՈՐՏԵՂԻ՞Ց ԵՆ ԳԱԼԻՍ ԱՅԲՈՒԲԵՆՆԵՐԸ

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ;

Երբ մենք խոսում ենք, բազմաթիվ բառեր ենք օգտագործում, իսկ այդ բառերը կազմված են տարբեր հնչյուններից՝ ձայնավոր ու բաղաձայն: Նրանք այնքան էլ շատ չեն ու որոշակի քանակի են տարբեր լեզուներում: Եվ մարդիկ դեռ հին ժամանակներում հասկացան, որ հարկավոր է իրենց գործածած հնչյունները վերածել նշանների ու գրի առնել: Ահա այդպես էլ հնչյունները դարձան տառեր ու տեղավորվեցին այբուբենների մեջ: Այդ այբուբենների մի մասը այլևս գոյություն չունեն, իսկ մյուսները շարունակում են գործածվել մինչև այսօր: Իհարկե այբուբենները փոխել են իրենց արտաքին տեսքը, որոշ տառեր դուրս են եկել ու նրանց փոխարեն նոր տառեր են հայտնվել:

Մեսրոպ Մաշտոցը երկար ժամանակ ուսումնասիրեց տարբեր ժողովուրդների այբուբենները, շրջեց տարբեր երկրներում ու եղավ այն քաղաքներում, որոնք համարվում էին գիտության կենտրոններ և մի այնպիսի այբուբեն ստեղծեց, որ իսկապես կատարյալ էր. այն և շատ գեղեցիկ է ու համաչափ և այնքան ճիշտ ու անթերի է կառուցված ու դասավորված, որ ամբողջությամբ արտացոլում է այն բոլոր հնչյունները, որ կան հայերենում: Մեսրոպ Մաշտոցը հայոց գրերը ստեղծեց 405 թ., ավելի քան 1600 տարի առաջ և այսքան տարիների ընթացքում մեր այբուբենը գրեթե չենթարկվեց փոփոխությունենրի, ավելացան միայն և, օ, ֆ տառերը:

Հայոց այբուբենը դասավորված է հունական այբուբենի նմանությամբ, հայոց այբուբենի այն քսաներկու տառերը, որոնք կան նաև հունական այբուբենում, դասավորված են նույն կերպ, ինչ հունականում: Մնացած տասնչորս տառերը Մաշտոցը տեղադրել է այս տառերի միջեւ:

Հնում նաև ընդունված էր այբուբենների տառերին անվանումներ տալ: Այդպես էր արվում բոլոր լեզուներում և Մեսրոպ Մաշտոցն էլ անուններ ստեղծեց հայկական տառերի համար: Հայկական տառերի անունները միավանկ են, մինչդեռ մյուս լեզուներում դրանք երկվանկ են: Եվ գրեթե բոլոր լեզուներում այբուբեններն անվանում են օգտվելով հենց այս անվանումներից: Վերցնում են այբուբենի առաջին երկու կամ երեք տառերի անվանումները, միացնում և ստեղծում մեկ բառ: Այդպես, օրինակ, մեր «այբուբեն»-ը կազմված է Ա և Բ տառերի անուններից՝ «այբ» և «բեն»: Ռուսերեն  «алфавит» բառը կազմված է «алфа» և «витa», դե իսկ անգլերեն «alphabet» բառը «alpha» և «beta» անուններից:

1.Տրված բառերին վերջից կամ սկզբից ավելացրու տառեր և ստացիր նոր բառեր:
Աջ – քաջ
տուն – տունկ
ունկ – սունկ
քար – քարտ
վազ – ավազ
երան – գերան
կար – նկար
լոր – լորի
պար – ապար
աղեղ –
շուն – աշուն
սան – քսան
ծուխ – ածուխ
չոր – չորս
գիր – գիրք
բարձ –
այլ – քայլ
բու – բուն

ԸՆԹԵՐՑԱՆՈՒԹՅՈՒՆ։

Նամականի, Ջոն Սթեյնբեքի նամակը որդուն

«Մի՛ վախեցիր կորցնելուց. ոչ մի լավ բան երբեք չի կորչում»
Նոբելյան մրցանակակիր Ջոն Սթեյնբեքը միգուցե ավելի շատ հայտնի է որպես «Էդեմից Արևելք», «Ցասման ողկույզները» և «Մկների ու մարդկանց մասին» վեպերի հեղինակ, բայց նա աչքի է ընկել նաև իր հարուստ նամակագրությամբ:

«Սթեյնբեք. կյանքը նամակներում» գրքի մեջ ներկայացված է հեղինակավոր գրողի ոչ սովորական կենսագրությունը: Այստեղ գրողի մտախոհ, սրամիտ, անկեղծ, խոցելի և մերկացնող 850 նամակներն ուղղված են ընտանիքին, ընկերներին, իր խմբագրին և ինչ-որ չափով հայտնի և ազդեցիկ հասարակական գործիչներին:

    Նամակագրությունների մեջ առանձնանում է  1985 թվականին ավագ որդուն՝ Թոմին, գրված հետևյալ գեղեցիկ պատասխան նամակը, որտեղ պատանին խոստովանում է, որ գիշերօթիկ դպրոց հաճախելու տարիներին անհույս սիրահարվել է Սյուզան անունով մի աղջկա:

    Սթեյնբեքի զգայուն, լավատեսական, հավիտենական, անսահման խորաթափանց  և իմաստուն խոսքերը դրոշմվում են յուրաքանչյուր մարդու սրտում և մտքում:

Նյու Յորք

    Նոյեմբերի 10, 1958 թվական

    Թանկագին Թոմ

    Այսօր առավոտյան ստացանք նամակդ: Ահա և իմ պատասխան նամակը:

    Նախ և առաջ սիրահարվելը շատ լավ բան է, դա լավագույն բանն է, որ կարող է պատահել մարդու հետ: Թույլ չտաս որևէ մեկին այն աննշան ու անարժեք դարձնել:

    Կան սիրո մի քանի տեսակներ. դրանցից մեկը եսասիրական, անազնիվ, ժլատ, ինքնասիրահարված մի զգացմունք է, որն օգտագործում է սերը մեծամտանալու համար: Դա սիրո տգեղ և խեղաթյուրված տեսակն է: Մյուս տեսակն օգնում է ներսումդ եղած ամենալավ բաները դուրս հանել՝ և՛ բարությունը, և՛ ուշադրությունը, և՛ հարգանքը: Դա ոչ միայն հասարակության հանդեպ հարգանքն է, որը դրսևորվում է  պահվածքի ու վարվելակերպի միջոցով, այլև կա ավելի մեծ հարգանք, որը մեկ այլ անձի՝ որպես եզակի և արժեքավոր մեկի ընդունումն է: Առաջին տեսակը հիվանդ, փոքր և թույլ կդարձնի քեզ, իսկ երկրորդը կարող է ուժ, քաջություն և բարություն հաղորդել ու նույնիսկ իմաստնություն, որի մասին նույնիսկ չես իմացել:

    Դու ասում ես, որ քո սերը դատարկ չէ: Եթե  զգացմունքը խորն է, վստահաբար այն դատարկ չէ:

    Ես չեմ կարծում, որ դու ինձ գրել ես հարցնելու համար, թե ինչ ես զգում, երբ սիրում ես: Դու ավելի լավ գիտես, քան որևէ մեկը: Բայց ես կփորձեմ իմ խորհուրդներով օգնել քեզ և ահա թե ինչ կասեմ:

    Վայելիր սերը և ուրախ ու շնորհակալ եղիր դրա համար:

    Սիրո նպատակը ամենալավ ու ամենագեղեցիկ բանն է: Փորձիր ապրել դրանով:

    Եթե սիրում ես մեկին, կարող ես ասել նրան այդ մասին. միայն պետք է հիշես, որ որոշ մարդիկ շատ ամաչկոտ են, և երբեմն պետք է այդ ամաչկոտությունը հաշվի առնել:

    Աղջիկները զգում ու հասկանում են, թե դու ինչ ես զգում, բայց նրանք սովորաբար սիրում են նաև լսել այդ մասին:

    Երբեմն պատահում է, որ զգացմունքդ այս կամ այն պատճառով փոխադարձ չի լինում, բայց այն քո զգացմունքը պակաս արժեքավոր կամ պակաս լավը չի դարձնում:

    Ես գիտեմ, թե ինչ ես դու զգում, քանի որ ես նույնպես սիրում եմ և ուրախ եմ, որ դու ևս սիրում ես:

   Մենք ուրախ կլինենք հանդիպել Սյուզանին : Էլենը(Ջոն Սթեյնբեքի կինը — Ա.Հ.) մեծ ուրախությամբ կկազմակերպի այդ հանդիպումը: Նա նույնպես շատ բան գիտի սիրո մասին և գուցե իր խորհուրդներով ավելի շատ օգնի քեզ, քան ես:

    Մի վախեցիր կորցնելուց: Եթե այն ճիշտ է, ապա կիրականանա: Գլխավորը չշտապելն է: Ոչ մի լավ բան երբեք չի կորչում:

Սիրով՝

Հայրիկ:

Առաջադրանք:
Կարդալ նամակը, հասկանալ, վերլուծել:
Ընդգծիր այն մտքերը, որոնց հետ համաձայն չես:

Համաձայն եք «Մի՛ վախեցիր կորցնելուց. ոչ մի լավ բան երբեք չի կորչում» մտքի հետ, եթե այո, ինչու, եթե ոչ, ինչու:

Ոչ, որովհետև երբ դու կորցնում ես քեզ թանկարժեկ կամ կարևոր մարդ/իր դու գիտես, որ կորցրեցիր լավ մի բան, որը հետ չես կաորողանա վերադարձնել: