Լոռվա աշխարհի մշակութային կոթողները

Լոռու բերդ

Սանահինի վանական համալիր

Վանական համալիրի առաջին՝ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին կառուցվել է 10-րդ դարում:
Աշոտ Գ Ողորմած թագավորն ու Խոսրովանույշ թագուհին կառուցել են Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցին, հիմնադրել են միաբանություն և բարձրագույն կարգի հոգևոր դպրոց, հրավիրել եկեղեցականներ, գիտնական վարդապետներ, գրիչներ:
XI դարում կառուցվել են գրատունն ու Սուրբ Գրիգոր մատուռը, հոգևոր դպրոցը դարձել է ուսումնական մեծ կենտրոն, հարստացել է գրադարանը, գրվել, ծաղկվել և ընդօրինակվել են բազմաթիվ ձեռագրեր:

Հաղպատի վանք

Վանքի առաջին՝ Սուրբ Նշան եկեղեցին և միաբանությունը X դարում հիմնադրել է Աշոտ Գ Բագրատունին։
Սանահինի վանքից և այլ վայրերից հրավիրվել են գիտնական և ուսուցիչ վանականներ, և շուտով Կյուրիկյան թագավորության այս երկու վանքերում միաբանների ընդհանուր թիվը հասել է 500-ի:
Հայկական պատմաճարտարապետական հուշարձաններից Հաղպատի վանքն առաջինն է, որ ընդգրկվել է (1996) ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում:

Ախթալա

Ախթալայի վանական համալիր, Ախտալա, Մարիամ Աննայի վանք, Մեյրամխանա, Աղնձանան։
X դարում հիմնադրված պարսպապատ վանական համալիր:
Գտնվում է Լոռու մարզի Ախթալա քաղաքում՝ Երևանից 185 կմ հյուսիս։
Ներդաշնակ միահյուսվել են հայկական, վրացական ու բյուզանդական ճարտարապետության տարրերը։
Միջնադարում վանքը հայտնի էր որպես Պղնձահանքի վանք։
Ներկայումս Ախթալայի վանքն ունի ուխտագնացության օրեր՝ սեպտեմբերի 20-21։
Ախթալայի վանական համալիրում Սերգեյ Փարաջանովը նկարահանել է «Նռան գույնի» որոշ տեսարաններ։

Օձուն

Գյուղ Հայաստանի Լոռու մարզի Օձուն համայնքնում՝ մարզկենտրոն Վանաձորից 47 կմ հյուսիս-արևելք։
Գյուղը գտնվում է Դեբեդ գետի ձախ կողմում։
Մատենագրական աղբյուրներում Օձունը հիշատակվում է սկսած 8-րդ դարից։
Գյուղի կենտրոնում են գտնվում Օձունի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին (Խաչգունդ եկեղեցի), Օձունի տաճարը (6-7 դդ.), Սուրբ Հովհաննես (Խաչգունդ) (717-728 թվականներ) և Ծիրանավոր (Ծաղկեվանք) եկեղեցիները (5-7 դդ.), Հոռոմայրի վանական համալիրը (18 դ.), Օձունի կոթող-մահարձանը (5-6 դդ.)։

Արեգ Խաչատրյանի բլոգ